Op 10 augustus 2019 stortte in Alkmaar een deel van het dak van het AFAS stadion in. Gelukkig zonder slachtoffers, maar AZ kon een flinke tijd niet in het stadion terecht. Er was een nieuwe dakconstructie nodig. Ortageo voerde hiervoor onder andere het geotechnisch onderzoek uit, maakte het funderingsadvies en -ontwerp en adviseerde bij de uitvoeringswerkzaamheden. Zodat AZ het stadion weer veilig kan gebruiken.
Royal Haskoning DHV
Robbin Schipper, senior Adviseur geotechniek, vertelt hoe Ortageo bij het traject voor hernieuwbouw van het dak betrokken raakte en bleef: “Royal Haskoning DHV heeft onderzoek gedaan naar de constructie en ontdekte dat er fouten zaten in het oorspronkelijke ontwerp en de bouw van de constructieve verbindingen. Ze vroegen ons mee te denken over de fundering van het nieuwe voorontwerp. Dat hebben we gedaan, waarbij we in het voorstadium ook hebben meegedacht over de opzet van het geotechnisch onderzoek dat daarvoor nodig was.”
BAM Advies & Engineering
Vervolgens heeft Ortageo dit geotechnisch onderzoek ook uitgevoerd. Robbin: “In de volgende fase ging BAM Advies & Engineering met het definitief ontwerp en het uitvoeringsontwerp aan de slag. BAM verzorgt ook de bouw. We hebben hen geholpen met de aanpassingen aan het geotechnisch ontwerp, de terugkoppeling tijdens de uitvoering en het beantwoorden van vragen van de gemeente Alkmaar over het ontwerp.”
Geotechnisch advies bij het voorontwerp
Het eerste deel van de werkzaamheden van Ortageo bestond dus uit het meedenken over het voorontwerp. Robbin: “Toen het stadion is gebouwd is uiteraard ook al onderzoek verricht. Op basis van die gegevens is een indicatief ontwerp gemaakt. De locaties van het onderzoek uit het verleden zijn niet dezelfde als de plekken waar nu gebouwd gaat worden, maar het geeft wel een aardig beeld van waar je rekening mee moet houden in het indicatief ontwerp. Op basis van dit indicatief ontwerp bepaal je welke onderzoeken je op locatie wilt uitvoeren, zodat je uiteindelijk voldoende informatie hebt voor het funderingsontwerp. Tijdens het voorontwerp geef je op basis van de informatie die je hebt een indicatie van het funderingsontwerp. Naarmate er meer informatie vergaard wordt, kun je dit ontwerp efficiënter en concreter maken richting het definitief ontwerp.”
Een megatruss en 22 kraanconstructies
De nieuwe constructie voor het dak wordt als een soort jas om het stadion gebouwd. Aan de voorkant, bij de hoofdingang komt een zogenaamde megatruss van zo’n 170 meter lang, 19 meter hoog en 9 meter breed. Die steunt op twee grote bokconstructies. Om het stadion heen komen 22 kraanconstructies die het dak in de lucht houden. De adviezen en onderzoeken van Ortageo hebben voornamelijk betrekking op de interactie tussen de constructie en de ondergrond. Met welke horizontale en verticale trek- en drukkrachten krijg je te maken? Zijn deze door je paalfundering op te nemen, of moet je bijvoorbeeld met ankers werken? Welke vervormingen kunnen er plaatsvinden? Wat betekent dit alles voor je fundering en montage? Best ingewikkeld allemaal voor zo’n hoge, lichte constructie in een gebied waar relatief veel wind is.
Uitdagend geotechnisch onderzoek
Het geotechnisch onderzoek begon met een gedetailleerde inventarisatie van alle aanwezige kabels en leidingen. Robbin: “We hebben eerst de oude tekeningen van het stadion bekeken. Deze waren in het archief van AZ nog beschikbaar. Samen met de mensen van AZ hebben we rond het stadion gelopen om te kijken wat er niet op de tekeningen staat, maar er waarschijnlijk wel is. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan de ringleiding die om het stadion heen loopt. Zeker bij een complexe constructie als een stadion, waar veel werktuigbouwkundige installaties zijn, is dat erg belangrijk. Je wilt tijdens de werkzaamheden niet onverwachts een kabel of een ringleiding raken. In dat laatste geval kan het stadion maanden dicht.”
Risico-gestuurde aanpak funderingsonderzoek
Vervolgens werd voor het geotechnisch onderzoek eerst de puinlaag voorgeboord. Robbin: “Het gaat om bestrating en puinverharding met een variabele dikte. Gezien de dikte konden deze niet met de hand doorboord worden, daarom hebben wij deze mechanisch geboord. Hierbij is er een flink aantal sonderingen rondom het gebouw uitgevoerd. Daarbij hebben we gekozen voor een risico-gestuurde aanpak, waarbij de dieptes en aantallen variëren tussen de verschillende onderdelen van de constructie. De verschillende onderdelen van het dak worden immers verschillend belast. Denk aan de bokconstructies die een zwaardere belasting voor hun kiezen krijgen dan de kranen rondom het stadion. Daar hebben we dus dieper gesondeerd.”
De wensen van de constructeur
Op basis van het voorontwerp en de uitkomsten van het eigen geotechnisch onderzoek stelde Ortageo een nieuw funderingsontwerp op. “In nauw overleg met BAM Advies & Engineering”, geeft Robbin aan. “Als constructeur hebben zij ook allerlei wensen, bijvoorbeeld waar het gaat om de bouwmethode, type oplossing en planning. Zeker die planning was belangrijk, want het nieuwe voetbalseizoen stond voor de deur. Samen bekeken we welke gewenste aanpassingen mogelijk waren. Gaandeweg het proces werden de constructieve details namelijk steeds duidelijker, waarbij het ontwerp van de fundering moet aansluiten. Zo is in nauw overleg het ontwerp gemaakt, zodat de dakconstructie veilig gemaakt en gebruikt kan worden.”
De palen in de grond
Voor de kraanconstructies zitten de palen al in de grond. Ook hiervoor was er nauw contact tussen BAM Advies & Engineering en Ortageo. Robbin: “Hoe goed je alles ook voorbereidt, in de praktijk kom je altijd wel wat afwijkingen tegen. Daar wil je iedere keer even goed naar kijken, zodat je zeker weet dat wat je ontworpen hebt ook klopt met de uitvoering en dat er voldaan wordt aan de eisen vanuit de constructie. Soms vraagt dit om wat kleine aanpassingen en soms moeten er aanvullend analyses gemaakt worden. Gezien de strakke planning was het hierbij van belang om nauw met elkaar samen te werken en vragen snel op te pakken.”
Intensieve samenwerking
Al met al vroeg het hele traject om een intensieve samenwerking. Die is van alle kanten prettig verlopen. Robbin: “De projectleiders van Royal Haskoning DHV en BAM Advies & Engineering kunnen mij direct bellen en ik hen. Op die manier kun je snel reageren op elkaar. Als adviseur en projectleider ben ik vanuit Ortageo tijdens het hele traject het aanspreekpunt, dus zowel bij het uitvoeren van het onderzoek als in de ontwerpfase. Daardoor weet ik goed wat er allemaal speelt en hoe de situatie op de locatie is. Die combinatie maakt het ook gemakkelijk om samen te sparren. Dit helpt de constructeur niet alleen aan een duidelijk advies op papier, maar ook aan een goed eigen beeld van belangrijke aandachtspunten voor en gevoeligheden van de fundatie.”
Onderzoek, meedenken en advies
“Deskundigheid, flexibiliteit en ontzorgen”, dat zijn volgens Robbin drie kernwoorden in de dienstverlening van Ortageo die kenmerkend zijn voor dit project. “Wat wil je klant? En hoe kan dat uitgevoerd worden op een veilige manier met een slimme beheersing van de omgevingsrisico’s? Dat zijn eigenlijk de twee centrale vragen in veel van onze werkzaamheden. We schrijven niet alleen adviezen, maar voeren ook geotechnisch onderzoek uit en bereiden ons eigen werk voor. We zijn bovendien graag bij de uitvoering betrokken. Doordat we dit allemaal zelf doen, kunnen we ook in iedere fase goed meedenken en slimme adviezen op maat geven.”
