Asbest meten met een handheld scanner

‘We willen alle daken in Nederland op een veilige manier asbestvrij maken. Het meetprotocol dat we maakten voor inventarisatie met een handheld asbestscanner, kan de detectie van asbest flink versnellen.’ Frank Eijsackers, bedrijfsleider Ortageo Asbest BV, vertelt enthousiast over de pilot die hij met de Asbest Analyzer wil uitvoeren.

Sneller, veiliger en betrouwbaarder onderzoek naar asbest in daken

Samen met NOK-C en GeoConnect zocht Ortageo naar innovatieve mogelijkheden om daken op een snelle, veilige en betrouwbare manier te onderzoeken. De keuze viel op een scanner die werkt op basis van near-infrared (NiR).

Near Infrared (NiR)

‘We hebben al langer contact met GeoConnect over de inzet van de XRF-scanner’, vertelt Frank. Die methode zetten we in om bijvoorbeeld te meten of er lood in de bodem van een speelplaats zit. Met de XRF-scanner kun je ook asbest meten, maar alleen als er metaalmoleculen in het asbest zitten. Dat is niet altijd zo. Toen we verder zochten, kwamen we bij de NiR-Scanner uit. Die slaat aan op OH-groepen. Via detectieplaatjes kun je dan zien of er asbest in het onderzochte materiaal zit.’

Veiliger en sneller

Nu wordt asbest nog aangetoond door wat materiaal af te breken en dit in een laboratorium onder een microscoop te leggen. ‘Een handheld scanner is veel sneller en veiliger’, legt Frank uit. ‘Het is sneller omdat je asbest in bouwmaterialen ter plekke kunt detecteren. Je hebt de uitslag binnen 10 seconden. Je kunt ook gemakkelijk op meer plekken meten. Dat is belangrijk, omdat veel daken er door verbouwingen en dergelijke uitzien als een soort lappendeken. Daarnaast is meten met een scanner veiliger, omdat je geen monster van het materiaal meer hoeft te nemen. Je hoeft de monsters ook niet te transporteren, te bekijken en te vernietigen.’

Betrouwbaar volgens wetenschappelijk onderzoek

Uiteraard is de inzet van een NiR-scanner alleen mogelijk als de meting echt betrouwbaar is. Frank: ‘Dit hebben NOK-C en GeoConnect de afgelopen twee jaar samen met Ortageo onderzocht. Dat is begonnen met een literatuurstudie. Hierna volgden metingen in laboratoria, waarbij de resultaten van de NiR-scanner vergeleken werden met traditionele laboratoriumbepalingen. De uitkomst was dat het mogelijk is om met de NiR-scanner betrouwbaar ter plekke te bepalen of er asbest in een dak voorkomt. TNO heeft verklaard achter de conclusies te staan.’

De keuze voor asbestverdachte golfplaten op daken

‘We richten ons in eerste instantie op golfplaten die op daken liggen’, gaat Frank verder. ‘De reden daarvoor is dat je met een NiR-scanner wel kunt aantonen dat ergens asbest in zit, maar niet hoeveel. Terwijl dat laatste wel belangrijk is om te weten of je maatregelen moet nemen en zo ja, op welke manier je het asbest veilig kunt verwijderen. Van de golfplaten waar asbest in zit, weten we de hoeveelheid wel.’

Meetprotocol handheld asbestscanner

De volgende stap was het schrijven van een meetprotocol voor de handheld asbestscanner. Frank: ‘Je wilt zeker weten dat als je niets meet, er ook niets is. Door bijvoorbeeld heterogeniteit kun je echter altijd toevallig de scanner net op een plekje richten waar niets zit. Ook een valse positieve melding wil je voorkomen, omdat de eigenaar van een dak in dat geval allerlei overbodige saneringsmaatregelen moet nemen. Daarom hebben we een meetprotocol opgesteld waarbij rekening is gehouden met dit soort toevalligheden. In het protocol staan de randvoorwaarden voor een betrouwbare meting. Het gaat onder andere om de hoeveelheid metingen die je moet verrichten en op welke plekken.’

Belang van een deskundige inventariseerder

Om veilig en betrouwbaar te werken, is het zeker niet zo dat iedereen zomaar even de Asbest Analyzer tegen een plaat kan houden. Frank: ‘Ook met de scanner blijft de Deskundig Inventariseerder Asbest (DIA) de belangrijkste schakel in een inventarisatie. Zo’n inventarisatierapport bestaat namelijk uit een beschrijving van de situatie en een risicobeoordeling van de aanwezigheid van asbest met de beste manier om dit te verwijderen. Een DIA kijkt bijvoorbeeld ook naar de omgeving en hoe een plaat erbij ligt. Wat de conditie is van het dakoppervlak. Of er sprake is van verontreiniging rond de platen. Al die gegevens zijn belangrijk om het asbest veilig te verwijderen.’

Testen handheld asbestscanner in de praktijk

De volgende stap is het meetprotocol en de handheldscanner te testen in de praktijk. Frank: ‘We willen graag kijken of we de bewezen doelmatigheid van het apparaat in het lab ook in de praktijk kunnen bewijzen. Daarvoor gaan we pilots uitvoeren. Bij het onderzoek naar de daken voert de DIA dan zijn normale werk uit en neemt daarnaast een Asbest Analyzer mee. Met die Analyzer voert hij dan metingen uit met ons meetprotocol. Als de resultaten van de pilot goed zijn, is de laatste stap dat de methode erkend wordt door het bevoegd gezag en in een NTA of BRL wordt opgenomen.’

Veilig bouwen, wonen en werken

Dit onderzoek naar een snellere en veiliger manier om asbest te detecteren past prima bij de visie van Ortageo: zorgen voor een veilige omgeving om in te bouwen, te wonen en te werken. Frank: ‘Dit is ook een reden dat we onderdeel zijn van de Asbestschakel. Een uniek samenwerkingsverband van verschillende bedrijven in Gelderland, Overijssel en Drenthe, dat een snelle totaaloplossing biedt voor asbestdaken.’